Φάννυ και Αλέξανδρος(1982)

(Fanny och Alexander / Fanny and Alexander)  Πρώτη προβολή: 19-01-1984

Η τελευταία μεγάλη ταινία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είναι ένα ημιαυτοβιογραφικό δράμα εποχής το οποίο συμπυκνώνει όλη τη δραματουργική ευφυία του. Ένα αυθεντικό κινηματογραφικό αριστούργημα, βραβευμένο με τέσσερα Όσκαρ, το οποίο ακόμα συγκινεί βαθιά.

Το αυτοβιογραφικό έπος του Μπέργκμαν για την οικογένεια είναι ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά φιλμ του περασμένου αιώνα που καταγράφει όλες τις ευρωπαϊκές παθογένειες: από τον αυταρχισμό και τον συντηρητισμό της αστικής τάξης, έως την παρεμβατικότητα της θρησκείας και τον ορισμό της λέξης ελευθερία.

Στο «Φανί και Αλέξανδρος» ο Μπέργκμαν αναμειγνύει όλα τα χαρακτηριστικά που βρίσκουμε στις μέχρι τότε ταινίες του. Η μελέτη σκοτεινών χαρακτήρων, οι θρησκευτικοί συμβολισμοί, οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, δεν λείπουν από αυτό το καθόλου καταθλιπτικό και με αρκετές σταγόνες χιούμορ κινηματογραφικό μεγαλούργημα.

Στο εν μέρει αυτοβιογραφικό αυτό φιλμ ο Σουηδός μετρ μοιάζει να ενσταλάζει τη σοφία μιας ζωής.

Η αφήγηση είναι σε μια τέλεια ευθεία σαν ένα ρυάκι που οδεύει στη μεγάλη θάλασσα. Τόσες ώρες έργο κι εσύ νιώθεις να παρατηρείς από πάνω κάτι που λειτουργεί παράλληλα με εσένα, και δεν μπορείς να αποφύγεις, να αποστρέψεις οφθαλμό.

Ο Μπέργκμαν αφήνει το φως να σαρώσει τα ζοφερά άγχη που ανέκαθεν τον κατέτρυχαν σε ένα έργο ζωής που τιμήθηκε με τέσσερα Οσκαρ - Ξενόγλωσσης Ταινίας, Φωτογραφίας, Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και Κοστουμιών.

Η επική εκδρομή του μέγιστου Σουηδού στις συνθήκες της προνομιούχου ανατροφής του είναι η ταινία που μιλάει περισσότερο στην καρδιά του, το έργο που φιλοδοξούσε να σηματοδοτήσει την αυλαία μιας μεγάλης καριέρας, εν μέρει αυτοβιογραφικό, πολύωρο και περίτεχνο στην κατασκευή του.

Ένα αληθινό έργο ζωής, μια ματιά τόσο στο ίδιο του το παρελθόν όσο και μια διαρκής αναζήτηση ελπίδας και νοήματος σε ένα στάδιο στο οποίο σύμβολα, αλληγορίες, ρεαλισμός έχουν γίνει ένα.

Ο Μπέργκμαν σκιαγραφεί ένα ζωντανό πορτρέτο της παιδικής του ηλικίας και μας υπενθυμίζει σε κάθε σκηνή, την υπαρξιακή προσήλωση του στις τέχνες του θέατρου και του κινηματογράφου.

Η ταινία θα ήταν σχεδόν τέλεια, αν δεν κρατούσε τρεις ώρες και οκτώ λεπτά! Όμως, δεν κουράζει, αντιθέτως, η φρέσκια ματιά του Μπέργκμαν είναι πανταχού παρούσα ακόμα και στην πλέον ακαδημαϊκή κατασκευή του. Τα φαντάσματα του παρελθόντος (οι αγαπημένοι του ηθοποιοί από προηγούμενες ταινίες, επανέρχονται εδώ), οι συντηρητικές αξίες, η Οικογένεια, η Θρησκεία, η Τέχνη κι ο Θάνατος περνάνε από τα καθιερωμένα αυστηρά πλαίσια της πατριαρχικής εξουσίας.